Risicothema 3: Fiets en e-bike

Fietsers en e-bikes zijn een risico in de gemeente Roermond vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met deels ook een beperkte inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente Roermond is groeiende, en groeit door tot 2035 (CBS, 2019). Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat zou betekenen dat het aantal fietsers in de gemeente Roermond toeneemt. Daarentegen benoemt het NMCA (2017) dat het aantal verplaatsingen per fiets in Limburg in de periode tot 2040 afneemt. De NMCA staat echter los van stimuleringen. De gemeente Roermond heeft in haar beleid opgenomen de komende jaren te investeren in het stimuleren van de fiets, wat het aannemelijk maakt dat i.c.m. de bevolkingsgroei het aantal fietsers zal groeien.

Het is vanuit de Duurzaam Veilig principes wenselijk dat er een vrijliggend fietspad ligt langs 50 km/u wegen. Van de 49 50 km/u wegen die in de vormtoets zijn beoordeeld in de gemeente Roermond beschikken er 14 niet over een vrijliggend fietspad. Daarnaast zijn er nog 2 wegen die beschikken deels over vrijliggende fietspaden beschikken of over fietssuggestiestroken. Het betreft de volgende wegen:

Geen vrijliggend fietspad:

• Konstruktieweg (Industrieterrein)

• Schepersweg (Industrieterrein)

• Venloseweg

• Industrieweg (Industrieterrein)

• Delfstoffenweg (Industrieterrein)

• Ada Byronweg (Industrieterrein)

• Albert Einsteinweg (Industrieterrein)

• Energieweg (Industrieterrein)

• Louis Pasteurweg (Industrieterrein)

• Marie Curieweg (Industrieterrein)

• Montageweg (Industrieterrein)

• Produktieweg (Industrieterrein)

• Thomas Alva Edisonweg (Industrieterrein)

• Minderbroederssingel

Veel van bovenstaande wegen zijn gelegen op een industrieterrein. In de praktijk zien we dat veel industrieterreinen niet zijn ingericht volgens de Duurzaam Veilig principes. Een industrieterrein zal ook voornamelijk autoverkeer aantrekken, maar het is hier niet veilig voor de kwetsbare verkeersdeelnemers. Aangezien er steeds meer aandacht komt op het stimuleren van duurzame en actieve mobiliteit is het de verwachting dat er in de toekomst vaker gefietst, gewandeld of met het Openbaar Vervoer gereisd zal worden. Daarom dient hier de infrastructuur op te worden aangepast en zal het de verkeersveiligheid ten goede komen als de kwetsbare verkeersdeelnemer een prominentere plek zal krijgen.

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 16% en daarmee het hoogst onder alle vervoerswijzen. Dit aandeel is lager dan Weert (21%) en hoger dan Roerdalen (8%). Het aantal letselslachtoffers op de fiets is gemiddeld genomen gegroeid per jaar (zie grafiek).

Show image fullscreen

Figuur 4: Aantal fietsslachtoffers in de gemeente Roermond ten opzichte van de tijd in jaren (VIA, 2014-2019)

De fietsslachtoffers vallen voornamelijk binnen de bebouwde kom (91%), op 50 km/u wegen (58%). 61% Van de ongevallen vindt plaats op kruispunten. Daarom zijn ook juist de kruisingen een aandachtspunt voor de fietser. De fietsslachtoffers zijn voornamelijk 60 jaar of ouder (23%).

Show image fullscreen

Figuur 5: Locaties fietsongevallen in de gemeente Roermond

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Nederland, wat ook van toepassing is op de provincie Limburg. Zo zijn van alle ongevallen met een gewone fiets 65% enkelvoudig en 33% meervoudig, op een elektrische fiets is dit 74% enkelvoudig en 23% meervoudig en op een racefiets is dit 53% enkelvoudig tegenover 41% meervoudig. Daarnaast zijn er nog de volgende statistieken bekend over enkelvoudige en meervoudige fietsongevallen.

Show image fullscreen

Figuur 6: Leeftijdsverdeling bij enkelvoudige vs. meervoudige fietsongevallen

Doelgroepen:

• De groepen met de grootste aantallen ongevallen waren fietsers in de leeftijd 55-74 jaar en kinderen van 4-17 jaar (vooral jongens 4-12 jaar).

• Het aantal fietsongevallen per gefietste kilometers stijgt bij vrouwen met het stijgen van de leeftijd vanaf 50 jaar. Bij mannen begint deze stijging vanaf de leeftijd van 70 jaar.

• Meer dan de helft van de ongevallen gebeurde op een gewone fiets, één op de vijf op een elektrische fiets, en één op de tien op een racefiets.

• Twee derde van de fietsongevallen was een enkelvoudig ongeval. Het aandeel enkelvoudige ongevallen is het hoogst bij elektrische fietsen.

• Racefietsers hebben relatief vaak een meervoudig ongeval.

• Jongeren in de leeftijd van 13 tot en met 34 jaar hebben vaker een meervoudig ongeval.

• Drie procent van de fietsers was tegen een paaltje gebotst.

• Oudere fietsers hadden een grotere kans op een fietsongeval en dat verband met leeftijd was sterker voor enkelvoudige ongevallen dan voor meervoudige ongevallen.

• Mensen die vaak fietsten hadden meer fietsongevallen door hun grotere blootstelling maar minder ongevallen per fietskilometer. Met name het aantal enkelvoudige fietsongevallen per fietskilometer was bij frequente fietsers lager.

Het aandeel enkelvoudige ongevallen is toegenomen in vergelijking met 2012, vooral door de toename van het aandeel ongevallen op elektrische fietsen, die relatief vaak enkelvoudig zijn.

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roermond, in het onderzoek de enige Limburgse gemeente, bekend dat circa 71% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is hoger dan het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor de andere gemeenten in Limburg ook rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers.

E-bike

Het verschil tussen de gewone fiets en de e-bike is in de verschillende beschikbare informatiebronnen vaak onduidelijk. Kijkend naar de e-bike dan blijkt dat de landelijke trend laat zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in de gemeente.

In de gemeente Roermond valt 2% van het aantal letselslachtoffers op de e-bike. Dit is vergelijkbaar met Roerdalen en Weert. Mogelijk is dit aandeel dus hoger omdat het onderscheid tussen de fiets en de e-bike niet altijd goed gemaakt kan worden. Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal slachtoffers in de laatste jaren dan ligt het aantal slachtoffers de laatste drie jaar (2017-2019, 5 slachtoffers) hoger dan de drie jaar daarvoor (2014-2016, 1 slachtoffer). Een groot deel van de slachtoffers 4 van de 6) op de e-bike betreft 60-plussers. Ouderen hebben dus een relatief hoog aandeel in de e-bike slachtoffers.

Figuur 7: Aantal Fiets en E-bike slachtoffers ten opzichte van tijd in jaren (VIA, 2014-2019)