Risicothema 4: Fiets

Fietsers zijn een risico in de gemeente Roerdalen vanwege het relatief grote aandeel in aantallen én slachtoffers (met inachtneming van de beperkte registratie van met name enkelvoudige fietsongevallen) in combinatie met deels ook een beperkte/ongewenste inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente is stabiel. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat de kans op (risicovolle) interactie tussen fietsers en andere verkeersdeelnemers ook stabiel blijft.

De kwaliteit van de fietspaden is inzichtelijk via een globale wegenscan. Buiten de bebouwde kom zijn de belangrijkste (drukste) verbindingswegen voorzien van een vrijliggend fietspad. Binnen de kom zijn er enkele 50 km/u wegen welke nog niet voorzien zijn van vrijliggende fietspaden. Tevens zijn er diverse wegen in de kernen, welke onderdeel zijn van fietsroutes, afgewaardeerd van 50 naar 30 zonder de infrastructuur aan te passen. Fietsvoorzieningen zijn dan niet verplicht, maar gezien het gedrag van het verkeer én de nog aanwezige interactie tussen de fietser en automobilist is dit nog wel gewenst. De kwaliteit van de fietsvoorzieningen in Roerdalen is dus beperkt.

Het aandeel slachtoffers op de fiets op gemeentelijke wegen is ca. 11%. Dit aandeel is lager dan Echt-Susteren (22%) en Maasgouw (24%), maar wel na de personenauto (26%) het hoogste aandeel binnen de gemeente. Gezien de beperkte aantallen is het moeilijk om een trend te detecteren maar waar in de jaren 2014-2016 slechts 1 fietsongeval heeft plaatsgevonden waren dit er 5 in de jaren 2017-2019. 50% van de fietsslachtoffers is binnen de bebouwde kom gevallen, enkel op 30 km/u wegen. De leeftijdsgroep 40-49 jaar is met 3 fietsslachtoffers het meest vertegenwoordigd.

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Nederland, wat ook van toepassing is op de provincie Limburg:

Enkelvoudige fietsongevallen	Meervoudige fietsongevallen
Verdeling naar type fiets: 65% op de gewone fiets 74% op de elektrische fiets 53% op de racefiets	Verdeling naar type fiets: 33% op de gewone fiets 23% op de elektrische fiets 41% op de racefiets
62% door evenwichtsverlies	61% door aanrijding door andere verkeersdeelnemer
12% tijdens het fietsen	39% fietste zelf tegen een andere verkeersdeelnemer aan.
17% botsing met iets of iemand (geen verkeersdeelnemer)	41% was tegenpartij fietser
10% procent van de slachtoffers van een enkelvoudig ongeval verloor het evenwicht tijdens op- of afstappen.	25% wiel raken van andere fietser.
	25% sturen in elkaar haken
	39% was de tegenpartij een rijdende auto.
	7% botsing met bromfiets/scooter/snorfiets.
	Relatief vaak fietsers in de leeftijd 13-34 jaar.

Figuur 4: Leeftijdsverdeling bij enkelvoudige vs. meervoudige fietsongevallen

Doelgroepen:

De groepen met de grootste aantallen ongevallen waren fietsers in de leeftijd 55-74 jaar en kinderen van 4-17 jaar (vooral jongens 4-12 jaar).
Het aantal fietsongevallen per gefietste kilometers stijgt bij vrouwen met het stijgen van de leeftijd vanaf 50 jaar. Bij mannen begint deze stijging vanaf de leeftijd van 70 jaar.
Meer dan de helft van de ongevallen gebeurde op een gewone fiets, één op de vijf op een elektrische fiets, en één op de tien op een racefiets.
Twee derde van de fietsongevallen was een enkelvoudig ongeval. Het aandeel enkelvoudige ongevallen is het hoogst bij elektrische fietsen.
Racefietsers hebben relatief vaak een meervoudig ongeval.
Jongeren in de leeftijd van 13 tot en met 34 jaar hebben vaker een meervoudig ongeval.
Drie procent van de fietsers was tegen een paaltje gebotst.
Oudere fietsers hadden een grotere kans op een fietsongeval en dat verband met leeftijd was sterker voor enkelvoudige ongevallen dan voor meervoudige ongevallen.
Mensen die vaak fietsten hadden meer fietsongevallen door hun grotere blootstelling maar minder ongevallen per fietskilometer. Met name het aantal enkelvoudige fietsongevallen per fietskilometer was bij frequente fietsers lager.

Het aandeel enkelvoudige ongevallen is toegenomen in vergelijking met 2012, vooral door de toename van het aandeel ongevallen op elektrische fietsen, die relatief vaak enkelvoudig zijn.

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor een gemiddelde gemeente in Nederland bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Het is aannemelijk dat het percentage voor Roerdalen rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar licht voert, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus (ook) een aandachtspunt voor de gemeente Roerdalen, met name onder jongeren.